NOWELIZACJA USTAWY PRAWO LOTNICZE
8 sierpnia 2023 r. rząd zatwierdził nowelizację ustawy Prawo Lotnicze, kończąc tym samym ponad trzyletni proces, w trakcie którego projekt wielokrotnie zmieniał swój kształt. Pandemia i konflikt między Rosją a Ukrainą spowolniły ten proces. Czy jednak mamy powód do radości? Konieczne było dostosowanie polskiego prawa lotniczego do unijnych przepisów, które obowiązują od prawie 3 lat (do tej pory stosowano je za pośrednictwem Wytycznych Prezesa ULC). Nowe przepisy jednak stwarzają trudności dla operatorów dronów, wprowadzając kontrole, kary i opłaty nakładane przez ULC i PAŻP. Zachęcam do zapoznania się z detalami ostatniego projektu nowelizacji ustawy Prawo Lotnicze, zaakceptowanego przez rząd i oczekującego na zatwierdzenie przez Sejm.
NOWELIZACJA USTAWY PRAWO LOTNICZE
OPŁATY DLA OPERATORÓW
Nowe przepisy wprowadzają opłaty lotnicze dla operatorów (zmiana w Art. 26a, ust. 1 i 6), którzy podlegają nadzorowi urzędu, tj.:
operatorzy BSP, którzy złożyli deklaracje do STS/NSTS, posiadają zezwolenia na operacje, certyfikat LUC, prowadzą operacje w kategorii certyfikowanej oraz posiadają uprawnienia do prowadzenia szkolenia praktycznego i oceny umiejętności praktycznych; wyznaczone podmioty, uznane podmioty.
SPÓŁPRACA MIĘDZY ULC A PAŻP
Nowa ustawa wprowadza (Art. 21, ust. 2f–2l) mechanizm współpracy między Prezesem Urzędu Lotnictwa Cywilnego (ULC) a Polską Agencją Żeglugi Powietrznej (PAŻP) w celu realizacji obowiązków wynikających z rozporządzenia nr 2019/947/UE. PAŻP umożliwi Prezesowi ULC bezpłatny dostęp do systemu teleinformatycznego BSP, który Agencja wykorzystuje do wykonywania zadań (w tym rejestracji operatorów).
KONTROLA ULC WOBEC INSTRUKTORÓW
Nowelizacja wprowadza kontrolę Prezesa ULC w obszarze przestrzegania przepisów i decyzji związanych z lotnictwem (Rozdział 3 – „Kontrola i postępowanie pokontrolne” – Art. 27) w stosunku do instruktorów, konkretnie osób odpowiedzialnych za szkolenie praktyczne i ocenę umiejętności pilotów dronów.
W ramach prowadzenia kontroli, zgodnie z aktualizacją Art. 27, Prezes ULC ma uprawnienie do wydawania decyzji administracyjnych, które mogą:
- 2a) zabezpieczenia lub przyjęcia do depozytu, w celu niedopuszczenia do jego używania, systemu bezzałogowego statku powietrznego znajdującego się w nieodpowiednim stanie technicznym lub używanego przez osoby nieuprawnione, lub używanego z naruszeniem zasad bezpiecznego użytkowania;
- 4a) wstrzymania lub ograniczenia działalności wykonywanej przez podmiot w ramach wyznaczenia, o którym mowa w art. 156n ust. 1, uznania, o którym mowa w art. 156o ust. 1 pkt 1, albo uprawnienia, o którym mowa w art. 156o ust. 1 pkt 2, do czasu podjęcia przez ten podmiot skutecznych działań naprawczych;
- 6) wstrzymania lub ograniczenia prowadzonej działalności w kategorii „szczególnej”, o której mowa w art. 5 rozporządzenia nr 2019/947/UE, w ramach:
a) zezwolenia na operację albo
b) certyfikatu LUC oraz oświadczenia, o którym mowa w art. 5 ust. 5 rozporządzenia nr 2019/947/UE, lub oświadczenia o wykonywaniu operacji zgodnie z krajowym scenariuszem standardowym
– do czasu podjęcia przez podmiot skutecznych działań naprawczych;
Doszedł dodatkowy ust. 7:
7. Kontrole niezapowiedziane statków powietrznych i ich załóg, systemów bezzałogowych statków powietrznych i ich operatorów oraz lotnisk, przeprowadza się po okazaniu upoważnienia do przeprowadzenia kontroli wydanego przez Prezesa Urzędu oraz w celu ustalenia tożsamości:
1) legitymacji służbowej – w przypadku pracownika Urzędu;
2) dowodu tożsamości – w przypadku osoby niebędącej pracownikiem Urzędu.
PILOT BSP JAKO CZŁONEK PERSONELU LOTNICZEGO
W art. 94 ust. 2 otrzymuje brzmienie:
„2. Członkiem personelu lotniczego jest osoba, która posiada:
1) ważną licencję lub świadectwo kwalifikacji i jest wpisana do państwowego rejestru personelu lotniczego lub innego odpowiedniego rejestru prowadzonego zgodnie z odrębnymi przepisami lub
2) ważny dokument potwierdzający posiadanie kwalifikacji i uprawniający do wykonywania operacji z użyciem systemu bezzałogowego statku powietrznego i jest wpisana do rejestru operatorów systemów bezzałogowych statków powietrznych.
PRZEPISY DLA KATEGORII CERTYFIKOWANEJ
Art. 41a. Przepisy niniejszego rozdziału stosuje się do systemów bezzałogowych statków powietrznych wykorzystywanych do wykonywania operacji w kategorii „certyfikowanej”, o której mowa w art. 6 rozporządzenia nr 2019/947/UE.
WYKONYWANIE OPERACJI Z UŻYCIEM SYSTEMU BEZZAŁOGOWEGO STATKU POWIETRZNEGO
WSZYSTKIE OPERACJE BSP PODLEGAJĄ PRZEPISOM UE
Art. 156a.
1. W polskiej przestrzeni powietrznej operacje z użyciem systemu bezzałogowego statku powietrznego, w tym wykonywane w związku z zapewnieniem bezpieczeństwa publicznego, bezpieczeństwa strategicznej infrastruktury energetycznej, bezpieczeństwa i obronności państwa, ochroną granicy państwowej lub ochroną bezpieczeństwa wewnętrznego, prowadzeniem działań poszukiwawczo-ratowniczych lub przeciwpożarowych, a także przeciwdziałaniem przestępczości środowiskowej oraz prowadzeniem kontroli podmiotów zagrażających temu bezpieczeństwu, wykonuje się zgodnie z przepisami rozporządzenia nr 2018/1139/UE, rozporządzenia nr 2019/947/UE, ustawy oraz przepisami wydanymi na jej podstawie.”
OPERACJE SBSP PODLEGAJĄ ZGŁOSZENIU DO PAŻP
Zgłoszenie będzie realizowane przy użyciu systemu teleinformatycznego (ust. 2, Art. 156a), choć Agencja może zwolnić wybrane podmioty z tego obowiązku (ust. 3, Art. 156a) w związku z operacjami dla zapewnienia bezpieczeństwa publicznego, infrastruktury strategicznej, obronności państwa, działań SAR, przeciwpożarowych oraz dla przeciwdziałania przestępczości środowiskowej.
Ust. 4, Art. 156a wprowadza jednak wyjątek: przepisów z pierwszych trzech ustępów Art. 156a nie stosuje się do operacji wykonywanych:
1) przez Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej lub obce siły zbrojne, lub
2) na potrzeby Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej lub obcych sił zbrojnych, albo
3) przez Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencję Wywiadu, Służbę Kontrwywiadu Wojskowego, Służbę Wywiadu Wojskowego, Żandarmerię Wojskową, Centralne Biuro Antykorupcyjne, Służbę Ochrony Państwa, Policję, Straż Graniczną, Państwową Straż Pożarną, Służbę Celno-Skarbową, Służbę Więzienną lub Inspekcję Ochrony Środowiska w celu realizacji zadań ustawowych
– w polskiej przestrzeni powietrznej w wydzielonych elementach struktury przestrzeni powietrznej, o których mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 121 ust. 5 ustawy.
WYJĄTKI DLA LOTÓW VLOS I BVLOS WYBRANYCH PODMIOTÓW
W ust. 5, Art. 156a, a także w ust. 2, Art. 156c mamy kolejny wyjątek:
5. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do operacji w zasięgu widoczności wzrokowej (VLOS) z użyciem systemu bezzałogowego statku powietrznego wykonywanych przez Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej, Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencję Wywiadu, Służbę Kontrwywiadu Wojskowego, Służbę Wywiadu Wojskowego, Żandarmerię Wojskową, Centralne Biuro Antykorupcyjne, Służbę Ochrony Państwa, Policję, Straż Graniczną, Państwową Straż Pożarną, Służbę Celno-Skarbową, Służbę Więzienną, Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe, Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe, Górskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowej, Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe lub Inspekcję Ochrony Środowiska w celu realizacji zadań ustawowych, z zastrzeżeniem, że do tych operacji stosuje się przepisy wydane na podstawie art. 156g ust. 7.
2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do operacji poza zasięgiem widoczności wzrokowej (BVLOS) z użyciem systemu bezzałogowego statku powietrznego wykonywanych przez Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencję Wywiadu, Służbę Kontrwywiadu Wojskowego, Służbę Wywiadu Wojskowego, Żandarmerię Wojskową, Centralne Biuro Antykorupcyjne, Policję, Straż Graniczną, Państwową Straż Pożarną, Służbę Celno-Skarbową, Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe, Górskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe oraz Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe. Operacje te są wykonywane w sposób określony w przepisach wydanych na podstawie art. 156g ust. 7, z zastrzeżeniem art. 156g ust. 3 i 4.
LOTY IFR WOJSKOWYCH BSP
Ust. 6, Art. 156a to kolejny wyjątek dla lotów wojskowych BSP na zasadach IFR zarówno przez polskie wojsko jak i obce siły zbrojne (jest to zwolnienie z przestrzegania przepisów z ust. 1-4). Są to jednak operacje w wydzielonych przestrzeniach sklasyfikowanych i niesklasyfikowanych, a także w MCTR i MTMA.
PRZEDŁUŻANIE ZEZWOLEŃ W KAT. SZCZEGÓLNEJ
Przedłużanie zezwoleń w kategorii szczególnej wydanych przez Prezesa Urzędu następuje na wniosek operatora, który powinien być złożony:
- nie później niż 30 dni przed końcem ważności zezwolenia (jeśli zezwolenie wydawane jest na czas dłuższy niż 30 dni)
- nie później niż 12 dni przed końcem ważności dla zezwoleń wydanych na czas krótszy niż 30 dni
WSTRZYMYWANIE I COFANIE ZEZWOLEŃ NA OPERACJE
Prezes Urzędu może wstrzymać lub cofnąć zezwolenie na operację. W ramach wstrzymania zezwolenia określa się rodzaj stwierdzonych nieprawidłowości i wskazuje czas zawieszenia, w trakcie którego operator może nieprawidłowości naprawić. Po tym czasie zezwolenie ulega cofnięciu.
Prezes Urzędu od razu może również cofnąć zezwolenie:
1) jeżeli operator systemu bezzałogowego statku powietrznego:
a) nie usunie stwierdzonych nieprawidłowości w okresie, na jaki zezwolenie na operację zostało zawieszone,
b) uzyskał zezwolenie na operację w oparciu o sfałszowane dokumenty,
c) utracił kwalifikacje wymagane do wykonywania określonych czynności lotniczych,
d) wykonując czynności lotnicze, do których uprawnia go zezwolenie na operację, zagraża bezpieczeństwu ruchu lotniczego, osób lub mienia na ziemi,
e) wykonywał czynności lotnicze pod wpływem alkoholu lub środków odurzających;
2) na wniosek posiadacza zezwolenia na operację.
OCENA RYZYKA ORAZ POTWIERDZENIA ODBIORÓW OŚWIADCZEŃ POPRZEZ SYSTEM TELEINFORMATYCZNY BSP
Ocena ryzyka operacyjnego, konieczna do uzyskania zezwolenia – na podstawie ust. 13, Art. 156c „może być przeprowadzona przy użyciu systemu teleinformatycznego BSP”.
Podobnie w przypadku wydania przez ULC potwierdzenie odbioru i kompletności oświadczenia o wykonywaniu operacji systemem bezzałogowego statku powietrznego zgodnie z krajowym scenariuszem standardowym – dzieje się to przez system teleinformatyczny BSP oraz dodatkowo urząd wyśle informację na wskazany adres poczty elektronicznej.
MINIMALNA LICZBA ZEZWOLEŃ DO CERTYFIKATU LUC
Dla operatorów, którzy chcą uzyskać certyfikat LUC prócz spełnienia obowiązków wynikających wprost z 2019/947/UE urząd wymaga, by:
Operator systemu bezzałogowego statku powietrznego uzyskał w ciągu 12 miesięcy przed dniem złożenia wniosku o uzyskanie certyfikatu LUC minimum pięć zezwoleń na operację:
– obejmujących operacje, które zamierza zatwierdzać w ramach wnioskowanego certyfikatu LUC,
– do których analiza ryzyka operacyjnego, o której mowa w art. 11 rozporządzenia nr 2019/947/UE, została sporządzona w oparciu o metodologię wskazaną przez Prezesa Urzędu w wytycznych, o których mowa w art. 156c ust. 3,
– z których co najmniej dwa zezwolenia są ważne co najmniej przez okres trzech miesięcy od dnia złożenia wniosku o uzyskanie certyfikatu LUC, oraz
w procesie weryfikacji zezwoleń, o których mowa w lit. a, Prezes Urzędu nie stwierdził żadnych nieprawidłowości w ocenie ryzyka operacyjnego, o której mowa w art. 11 rozporządzenia nr 2019/947/UE, w tym nie wzywał operatora systemu bezzałogowego statku powietrznego do uzupełnienia braków.
ROZPORZĄDZENIE DODATKOWE DLA WARUNKÓW OPERACYJNYCH WYKONYWANYCH OPERACJI W OPEN I SPECIFIC ORAZ DLA „SŁUŻB” NA ZASADACH VLOS/BVLOS
Zgodnie z Art. 156g ust. 7:
Minister właściwy do spraw transportu określi, w drodze rozporządzenia:
1) warunki operacyjne wykonywania operacji z użyciem systemu bezzałogowego statku powietrznego w kategorii „otwartej”, o której mowa w art. 4 rozporządzenia nr 2019/947/UE,
2) warunki operacyjne wykonywania operacji z użyciem systemu bezzałogowego statku powietrznego, warunki eksploatacji systemu bezzałogowego statku powietrznego i wymagania dla tego systemu, w kategorii „szczególnej”, o której mowa w art. 5 rozporządzenia nr 2019/947/UE,
3) warunki operacyjne wykonywania operacji z użyciem systemu bezzałogowego statku powietrznego w kategorii „szczególnej”, o której mowa w art. 5 rozporządzenia nr 2019/947/UE, w ramach klubów lub stowarzyszeń modelarstwa lotniczego,
4) warunki operacyjne wykonywania operacji w zasięgu widoczności wzrokowej (VLOS) z użyciem systemu bezzałogowego statku powietrznego Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Żandarmerii Wojskowej, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Służby Ochrony Państwa, Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej, Służby Więziennej, Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe, Wodnego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego, Górskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego, Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego, operatorów infrastruktury krytycznej lub Inspekcji Ochrony Środowiska,
5) warunki operacyjne wykonywania operacji poza zasięgiem widoczności wzrokowej (BVLOS) z użyciem systemu bezzałogowego statku powietrznego Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej, Żandarmerii Wojskowej, Służby Celno-Skarbowej, Wodnego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego, Górskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego, Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego oraz służb specjalnych, o których mowa w art. 11 ustawy z dnia 24 maja 2002 r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu.
ROZDZIAŁ 2 – ART. 156H – 156K – STREFY GEOGRAFICZNE DLA SYSTEMÓW BEZZAŁOGOWYCH STATKÓW POWIETRZNYCH
1. PAŻP może wyznaczać strefy geograficzne z własnej inicjatywy lub na wniosek uprawnionych podmiotów.
2. Za ocenę wstępną wniosku oraz za wydzielenie strefy naliczane są opłaty (za każdą strefę geograficzną z osobna).
3. PAŻP wyznacza okres obowiązywania strefy geograficznej, obszar strefy geograficznej oraz warunki wykonywania operacji w tej strefie geograficznej.
4. W przypadku odmowy wyznaczenia strefy geograficznej przez Polską Agencję Żeglugi Powietrznej podmiot uprawniony do złożenia wniosku o wyznaczenie strefy geograficznej może wystąpić do Prezesa Urzędu z wnioskiem o ponowne rozpoznanie wniosku o wyznaczenie strefy geograficznej, zwanym dalej „wnioskiem o ponowne rozpoznanie” – w terminie 14 dni od dnia otrzymania odmowy od PAŻP.
5. PAŻP podaje do publicznej informacji (ust. 2, Art. 156i):
1) dane dotyczące wyznaczonych stref geograficznych, w tym nazwę, obszar oraz okres obowiązywania;
2) nazwę podmiotu, który wnioskował o wyznaczenie danej strefy, oraz dane kontaktowe tego podmiotu – w przypadku stref geograficznych innych niż strefy geograficzne wyznaczane w związku z zapewnieniem bezpieczeństwa publicznego, bezpieczeństwa i obronności państwa, ochroną granicy państwowej lub ochroną bezpieczeństwa wewnętrznego, a także przeciwdziałaniem przestępczości środowiskowej oraz prowadzeniem kontroli podmiotów zagrażających temu bezpieczeństwu.
Udostępnianie informacji na temat stref geograficznych, innych niż określone w ust. 2, jest odpłatne.
6. Zgodnie z Art. 156j:
1. Czynności związane z:
1) przeprowadzeniem wstępnej oceny wniosku o wyznaczenie strefy geograficznej, o którym mowa w art. 156h ust. 1 pkt 2,
2) wyznaczeniem strefy geograficznej,
3) przedłużeniem okresu obowiązywania strefy geograficznej,
4) ponownym wyznaczeniem strefy geograficznej
– podlegają opłacie.
Stawki opłat netto podano w Załączniku nr 7 do ustawy (opłaty podlegają waloryzacji w każdym roku).
7. Zgodnie z Art. 156k:
Minister wł. ds. transportu w drodze rozporządzenia określa:
1) rodzaje stref geograficznych
2) podmioty uprawnione do składania wniosków
3) elementy wniosków
4) sposób uiszczania i rozliczania opłat za strefy
ROZDZIAŁ 3 – ART. 156L – 156M – REJESTR OPERATORÓW SYSTEMÓW BEZZAŁOGOWYCH STATKÓW POWIETRZNYCH
1. Prezes Urzędu, na wniosek, udostępnia nieodpłatnie dane zawarte w rejestrze operatorów Policji, Straży Granicznej, Służbie Ochrony Państwa, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Centralnemu Biuru Antykorupcyjnemu, Służbie Kontrwywiadu Wojskowego, Służbie Wywiadu Wojskowego, Służbie Celno-Skarbowej, Służbie Więziennej, Straży Marszałkowskiej, straży gminnej (miejskiej), Żandarmerii Wojskowej, Biuru Nadzoru Wewnętrznego oraz Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej, w celu realizacji zadań ustawowych.
2. Prezes Urzędu przechowuje dane o operatorach systemów bezzałogowych statków powietrznych wpisanych do rejestru operatorów przez 5 lat od dnia wykreślenia danego operatora systemu bezzałogowego statku powietrznego z tego rejestru.
ROZDZIAŁ 4 – ART. 156N – ART. 156O – WYZNACZONE PODMIOTY, UZNANE PODMIOTY ORAZ OPERATORZY SZKOLĄCY
1. Za Art. 156n – jeśli operator/wnioskodawca spełnia wymagania określone w załączniku VI do rozporządzenia nr 2018/1139/UE to taki operator/wnioskodawca zostać wyznaczony przez Prezesa ULC i mianowanym tzw. „wyznaczonym podmiotem”, który w celu przeprowadzania egzaminu z wiedzy teoretycznej lub szkolenia przypominającego.
Wyznaczony podmiot przeprowadza egzaminy do A2 w kat. otwartej oraz w kat. szczególnej.
2. Za Art. 156o – Prezes ULC uznaje podmiot zwany dalej „uznanym podmiotem”, który w celu prowadzenia szkolenia praktycznego i oceny umiejętności praktycznych pilota bezzałogowego statku powietrznego do wykonywania operacji w kategorii „szczególnej”.
Wnioskodawca wnioskujący o „uznanie” musi złożyć oświadczenie, o którym mowa w dodatku 6 do załącznika do rozporządzenia nr 2019/947/UE lub oświadczenie o zamiarze prowadzenia szkolenia praktycznego i oceny umiejętności praktycznych pilota bezzałogowego statku powietrznego zgodnie z krajowym scenariuszem standardowym.
3. Szkoleniem praktycznym i oceną umiejętności praktycznych pilota może zajmować się również operator nie nazywany „uznanym podmiotem”, który:
- złożył oświadczenie z Dodatku 4 do załącznika do rozporządzenia nr 2019/947/UE, lub
- złożył oświadczenie o zamiarze prowadzenia szkolenia praktycznego i oceny umiejętności praktycznych pilota bezzałogowego statku powietrznego zgodnie z krajowym scenariuszu standardowym, lub
- złożył wniosek o zamiarze prowadzenia szkolenia praktycznego i oceny umiejętności praktycznych pilota bezzałogowego statku powietrznego w ramach uzyskanego przez tego operatora i ważnego na dzień prowadzenia szkolenia zezwolenia na operację,
– jeżeli podmiot składający oświadczenie lub wniosek spełnia wymagania określone w dodatku 3 załącznika do rozporządzenia nr 2019/947/UE.
4. W każdym przypadku wyznaczenie lub odmówienie wyznaczenia następuje w drodze decyzji administracyjnej.
ROZDZIAŁ 5 – ART. 156P – ART. 156ZC – DOKUMENTY POTWIERDZAJĄCE KWALIFIKACJE, SZKOLENIA I EGZAMINY
W tym rozdziale zostały zawarte praktycznie te same informacje co w stosownych Wytycznych Prezesa ULC dotyczące certyfikatów A1/A3, A2, przeprowadzania egzaminów do A2 przez wyznaczone podmioty, zakresy wiedzy do poszczególnych egzaminów, w tym również szkoleń i egzaminów przeprowadzanych w ramach kategorii szczególnej (STS/NSTS).
Z ciekawszych informacji:
Art. 156z.
1. W celu przedłużenia ważności certyfikatu wiedzy teoretycznej, o którym mowa w art. 156p ust. 1 pkt 3, wyznaczony podmiot, na wniosek pilota bezzałogowego statku powietrznego, sprawdza wiedzę pilota bezzałogowego statku powietrznego przez przeprowadzenie szkolenia przypominającego lub egzaminu z wiedzy teoretycznej, o których mowa w UAS.STS-01.020 pkt 3 lit. a i b dodatku 1 załącznika do rozporządzenia nr 2019/947/UE, na zasadach określonych w scenariuszach standardowych, o którym mowa w art. 5 ust. 5 rozporządzenia nr 2019/947/UE, albo krajowych scenariuszach standardowych.
2. Wniosek, o którym mowa w ust. 1, składa się nie wcześniej niż 6 miesięcy i nie później niż 2 miesiące przed końcem utraty ważności posiadanego certyfikatu wiedzy teoretycznej, o którym mowa w art. 156p ust. 1 pkt 3. Wniosek złożony po terminie pozostawia się bez rozpoznania.
Ustawa obniża również wiek pilota do 14 lat:
Art. 156zb.1. Minimalny wiek pilota bezzałogowego statku powietrznego wykonującego operacje z użyciem systemu bezzałogowego statku powietrznego w kategorii „otwartej”, o której mowa w art. 4 rozporządzenia nr 2019/947/UE i „szczególnej”, o której mowa w art. 5 rozporządzenia nr 2019/947/UE, wynosi 14 lat.
Osoby niepełnoletnie wszelkie egzaminy, szkolenia oraz wnioski o nadanie uprawnień muszę zdawać lub składać „za zgodą/pod nadzorem matki, ojca albo opiekuna prawnego.”
Wszelkie uprawnienia pilota BSP mogą zostać jednak zawieszone lub cofnięte, w przypadku gdy w szczególności (Art. 156zc.):
3) wykonując czynności lotnicze:
a) zagraża życiu lub zdrowiu osób trzecich lub
b) stwarza zagrożenie dla bezpieczeństwa publicznego, lub
c) zakłóca spokój lub porządek publiczny, lub
d) stwarza zagrożenie dla bezpieczeństwa ruchu lotniczego, statku powietrznego lub życia lub zdrowia załogi lub pasażerów znajdujących się na jego pokładzie, lub
e) utrudnia ruch lotniczy lub powoduje jego wstrzymanie lub ograniczenie, lub
f) wykonuje czynności lotnicze niezgodnie z warunkami określonymi w przepisach będących podstawą wydania danego dokumentu; lub
4) wykonywał czynności lotnicze pod wpływem alkoholu lub środków odurzających.
Dodatkowow przypadku zastosowania w stosunku do pilota BSP środka zapobiegawczego polegającego na obowiązku powstrzymania się od prowadzenia wszelkiego rodzaju pojazdów mechanicznych lub od prowadzenia wszelkiego rodzaju pojazdów w ruchu powietrznym albo wydania prawomocnego wyroku sądu, w którym orzeczono zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych, wszelkie uprawnienia dronowe podlegają zawieszeniu na czas trwania tego środka lub zakazu.
ROZDZIAŁ 6 – ART. 156ZD – 156ZE – ZAPOBIEGANIE BEZPRAWNEMU WYKONYWANIU OPERACJI Z UŻYCIEM SYSTEMU BEZZAŁOGOWEGO STATKU POWIETRZNEGO
Zacytuję tu w całości i w oryginale pierwszy artykuł, bo jest istotny:
Art. 156zd.
1. Osoba użytkująca system bezzałogowego statku powietrznego może zostać poddana sprawdzeniu, czy operacja jest wykonywana zgodnie z przepisami prawa, przez:
1) osoby upoważnione przez Prezesa Urzędu, funkcjonariuszy Policji, Straży Granicznej, Służby Ochrony Państwa, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej, inspektorów Biura Nadzoru Wewnętrznego, żołnierzy zawodowych wyznaczonych na stanowiska służbowe w Służbie Kontrwywiadu Wojskowego albo w Służbie Wywiadu Wojskowego, żołnierzy Żandarmerii Wojskowej oraz Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, strażników Straży Marszałkowskiej lub Straży gminnej (miejskiej);
2) strażników leśnych lub funkcjonariuszy Straży Parku – na terenach lasów lub parków narodowych;
3) funkcjonariuszy Państwowej Straży Pożarnej – w przypadku gdy wykonywana operacja może stwarzać zagrożenie dla bezpieczeństwa funkcjonariuszy Państwowej Straży Pożarnej prowadzących działania ratowniczo-gaśnicze lub wykonujących inne obowiązki służbowe.
2. Osoba użytkująca system bezzałogowego statku powietrznego jest obowiązana wykonywać polecenia wydawane przez osobę dokonującą sprawdzenia, o której mowa w ust. 1.
Dalej mamy Art. 156ze, którego treść nie jest jednak nowością, bo została już dopisana do ustawy przynajmniej 3 lata wcześniej:
Art. 156ze.
1. Bezzałogowy statek powietrzny może zostać zniszczony, unieruchomiony albo nad jego lotem może zostać przejęta kontrola, w przypadku gdy:
1) przebieg operacji lub działanie bezzałogowego statku powietrznego:
a) zagraża lub może zagrozić życiu lub zdrowiu ludzi lub zwierząt,
b) stwarza lub może stworzyć zagrożenie dla chronionych obiektów, urządzeń lub obszarów,
c) zakłóca lub może zakłócić przebieg imprezy masowej albo zagraża bezpieczeństwu jej uczestników,
d) stwarza lub może stworzyć uzasadnione podejrzenie, że może zostać użyty jako środek ataku terrorystycznego,
e) stwarza lub może stworzyć zagrożenie bezpieczeństwa ruchu lotniczego, statku powietrznego lub życia lub zdrowia, załogi lub pasażerów znajdujących się na jego pokładzie,
f) utrudnia lub może utrudnić ruch lotniczy lub powoduje lub może spowodować jego wstrzymanie lub ograniczenie;
2) bezzałogowy statek powietrzny wbrew zakazowi wykonuje operację w strefie geograficznej ustanowionej nad:
a) chronionymi obiektami Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej oraz jednostek organizacyjnych podległych, podporządkowanych lub nadzorowanych przez Ministra Obrony Narodowej,
b) obiektami, urządzeniami lub obszarami istotnymi dla bezpieczeństwa lub obronności państwa, bezpieczeństwa publicznego lub nienaruszalności granicy państwowej.
W punkcie 2) tego artykułu wypisano służby, które mają prawo do „zniszczenia, unieruchomienia bezzałogowego statku powietrznego albo przejęcia kontroli nad jego lotem w przypadkach” – są to głównie służby mundurowe, w tym np. pracownicy specjalistycznych uzbrojonych formacji ochronnych )w zakresie swojej właściwości) oraz pracownicy oddziałów wart cywilnych. Zasady neutralizacji określone są w ustawie z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej (Dz. U. z 2022 r. poz. 1416, 1700 i 1933).
Punkt 3 tego samego artykułu mówi:
3. Podmioty, o których mowa w ust. 1, w przypadkach wskazanych w ust. 1, są uprawnione do sprawdzenia spełnienia obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia, o którym mowa w art. 209 ust. 1 i 1a.
Z kolei w punkcie 5 ustawa przenosi w całości na operatora lub pilota odpowiedzialność za działania neutralizacji podjęte przez uprawnione podmioty:
5. Za szkody powstałe w wyniku zniszczenia, unieruchomienia albo przejęcia kontroli nad lotem bezzałogowego statku powietrznego w przypadkach, o których mowa w ust. 1, odpowiada pilot bezzałogowego statku powietrznego lub operator systemu bezzałogowego statku powietrznego zniszczonego, unieruchomionego albo nad lotem którego przejęto kontrolę.”;
OBOWIĄZEK OC (ART. 1, UST. 18)
W Art. 209 dodany zostanie ust. 1a o treści:
1a. Operator systemu bezzałogowego statku powietrznego użytkujący bezzałogowy statek powietrzny o masie startowej od 0,25 kg do 20 kg jest obowiązany do zawarcia umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z wykonywaną operacją.
Minister właściwy ds. transportów poprzez osobne rozporządzenie określi szczegółowy zakres ubezpieczenia obowiązkowego, termin powstania obowiązku ubezpieczenia oraz minimalną sumę gwarancyjną (zapisano w ust. 8).
Kara za nieposiadanie ubezpieczenia OC to 4000 zł. (w Art. 209o dodany zostanie ust. 3).
KARY FINANSOWE DLA OPERATORÓW I PILOTÓW BSP (ART. 1, UST. 20, 21 I 23)
Ust. 21 wskazuje iż kara będzie nakładana w drodze decyzji administracyjnej przez Prezesa Urzędu. Z kolei ust. 20 wprowadza nowy artykuł 209un o treści:
Art. 209un.
- Kto wykonuje operacje przy użyciu systemu bezzałogowego statku powietrznego niezgodnie z warunkami wykonywania operacji w danej strefie geograficznej podlega karze pieniężnej w wysokości 10 000 zł za każde naruszenie.
- Operator systemu bezzałogowego statku powietrznego, który nie poinformuje o zmianie danych zawartych w rejestrze operatorów dotyczących tego operatora, podlega karze pieniężnej w wysokości 500 zł.
- Pilot bezzałogowego statku powietrznego, który wykonuje operacje z użyciem systemu bezzałogowego statku powietrznego z naruszeniem warunków wykonywania operacji określonych w krajowym scenariuszu standardowym podlega karze pieniężnej w wysokości 4 000 zł za każde naruszenie.
- Pilot bezzałogowego statku powietrznego, który wykonuje operacje z użyciem systemu bezzałogowego statku powietrznego z przekroczeniem zaleceń i ograniczeń określonych przez producenta podlega karze pieniężnej w wysokości 1000 zł.
- Kto działa z naruszeniem obowiązków lub warunków wynikających z przepisów rozporządzenia nr 2019/945/UE lub rozporządzenia nr 2019/947/UE, podlega karze pieniężnej w wysokości od 300 do 30 000 zł.
- Wykaz naruszeń obowiązków lub warunków, o których mowa w ust. 6, oraz wysokość kar pieniężnych za poszczególne naruszenia określa załącznik nr 5c do ustawy.
Ust. 23 wprowadza Załącznik nr 5c z tabelą kar pieniężnych:
Podstawą prawną do nałożenia powyższych kar (grzywien) jest zmiana w Art. 210 – mianowicie do treści Art. 210 (zgodnie ze zmianą z Art. 1 nowelizacji, ust. 22) dopisano dwa punkty 16 i 17:
Kto: (…)
16) wykonuje lot z użyciem systemu bezzałogowego statku powietrznego niezgodnie z zasadami i warunkami operacyjnymi wykonywania takich lotów,
17) wbrew art. 14 rozporządzenia nr 2019/947/UE, będąc operatorem systemu bezzałogowego statku powietrznego, nie przestrzega przepisów dotyczących rejestru operatorów oraz rejestru statków”; – podlega karze grzywny.
OPŁATY ADMINISTRACYJNE ZA OBSŁUGĘ OPERATORÓW SBSP (ART. 1, UST. 24, PKT. B)
Zgodnie z Art. 1 nowelizacji, ust. 24 – w tabeli nr 1 dotyczącej opłat dodano dodatkowe opłaty za obsługę operatorów SBSP:
W części I w podczęści 1.2 po ust. 10 dodaje się ust. 11–20:
W części III, po podczęści 3.2 dodaje się podczęść 3.2a w brzmieniu:
W części III, w podczęści 3.13 po ust. 43 dodaje się ust. 44–50 w brzmieniu:
OPŁATY ZA SPRAWOWANIE BIEŻĄCEGO NADZORU NAD OPERATOREM – PILOTEM BSP (ART. 1, UST. 24, PKT. C)
W tabeli nr 2 dodaje się część VII w brzmieniu:
OPŁATY ZA STREFY GEOGRAFICZNE (ART. 1, UST. 25)
Nowy Załącznik nr 7 do ustawy zawiera opłaty za strefy geograficzne:
Na tym kończy się Artykuł 1 nowelizacji ustawy (ustępy 1 – 25). Kolejne artykułu od 2 do 13 wprowadzają zmiany w ustawach poszczególnych służb oraz pojedyncze zmiany w innych ustawach:
- Art. 2 – wprowadza zmiany w ustawie z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji;
- Art. 3 – wprowadza zmiany w ustawie z dnia 12 października 1990 r. o Straży Granicznej;
- Art. 4 – wprowadza zmiany w ustawie z dnia 21 czerwca 1996 r. o szczególnych formach sprawowania nadzoru przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych;
- Art. 5 – wprowadza zmiany w ustawie z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia;
- Art. 6 – wprowadza zmiany w ustawie z dnia 24 sierpnia 2001 r. o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organach porządkowych;
- Art. 7 – wprowadza zmiany w ustawie z dnia 24 maja 2002 r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu;
- Art. 8 – wprowadza zmiany w ustawie z dnia 9 czerwca 2006 r. o Służbie Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służbie Wywiadu Wojskowego
- Art. 9 – wprowadza zmiany w ustawie z dnia 9 czerwca 2006 r. o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym
- Art. 10 – wprowadza zmiany w ustawie z dnia 8 grudnia 2006 r. o Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej
- Art. 11 – wprowadza zmiany w ustawie z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej
- Art. 12 – wprowadza zmiany w ustawie z dnia 13 kwietnia 2016 r. o systemach oceny zgodności i nadzoru rynku
- Art. 13 – wprowadza zmiany w ustawie z dnia 8 grudnia 2017 r. o Służbie Ochrony Państwa
Art. 14 – w ustawie z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych – w art. 15zzzzl uchyla ust. 1 dotyczący konieczności informowania PAŻP o lotach przy użyciu systemu teleinformatycznego (jest to wprowadzone znowelizowaną ustawą Prawo Lotnicze) oraz uchyla znacznie bardziej kontrowersyjny ust. 5, który aktualnie nie ma już większego znaczenia (co miało zostać przejęte – zostało już przejęte…). Ku pamięci ustęp ten brzmi:
Na potrzeby realizacji zadań wskazanych w ust. 1 Polska Agencja Żeglugi Powietrznej może przejąć wszystkie przysługujące właścicielowi autorskie prawa majątkowe do systemów teleinformatycznych służących do koordynacji i zarządzania lotami bezzałogowych statków powietrznych w polskiej przestrzeni powietrznej, które przeszły proces weryfikacji, i są dopuszczone przez odpowiednie organy nadzoru lotniczego do ich wykorzystania w pracy operacyjnej wraz z prawami do dokumentacji systemu. Przejęcie następuje na wszystkich polach eksploatacji wskazanych w ustawie z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2509), w tym wskazanych w art. 74 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, a w zakresie praw do dokumentacji na polach eksploatacji wskazanych w art. 50 tej ustawy. Przejęcie następuje z chwilą złożenia oświadczenia woli właścicielowi praw o ich przejęciu na podstawie niniejszego artykułu. Przejęcie następuje za wynagrodzeniem odpowiadającym wartości księgowej aktywa na dzień złożenia oświadczenia woli o przejęciu praw. O złożeniu oświadczenia Polska Agencja Żeglugi Powietrznej zawiadamia ministra właściwego do spraw transportu oraz ministra właściwego do spraw aktywów państwowych.
Kolejne artykuły od 15 do 28 (ostatni) w skrócie:
- Art. 15 – do 14 dni po wejściu w życie ustawy PAŻP i ULC zawierają porozumienie, o którym mowa w ustawie;
- Art. 16 – do spraw wszczętych i niezakończonych (związanych z kontrolą oraz wydanymi zezwoleniami na loty międzynarodowe) stosuje się obecne przepisy;
- Art. 17 – pozwolenia na wykonywanie lotów, wydane przez wejściem ustawy, zachowują ważność przez okres, na jaki zostały wydane;
- Art. 18 – postępowania w sprawie o wydanie pozwolenia na wykonywanie lotów wszczęte i niezakończone przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy umarza się;
- Art. 19 – w terminie 12 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy, Prezes Urzędu wykreśla z urzędu z rejestru cywilnych statków powietrznych, bezzałogowe statki powietrzne wpisane do tego rejestru (z zastrzeżeniem: te, których projektowanie, produkcja i konserwacja nie podlega certyfikacji, o której mowa w art. 40 rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) 2019/945 z dnia 12 marca 2019 r. w sprawie systemów bezzałogowych statków powietrznych oraz operatorów systemów bezzałogowych statków powietrznych z państw trzecich (Dz. Urz. UE L 152 z 11.06.2019, str. 1, z późn. zm. )), oraz do których nie mają zastosowania przepisy działu III rozdziału 2 ustawy zmienianej w art. 1.) – to oznacza, że do rejestru statków powietrznych prowadzonego przez Prezesa ULC będą wpisywane systemy bezzałogowych statków powietrznych, których konstrukcja podlega certyfikacji;
- Art. 20 – uprawnienia wynikające z decyzji administracyjnych w przedmiocie konwersji, zachowują ważność przez okres, na jaki zostały wydane;
- Art. 21 – ULC w terminie do 12 miesięcy od dnia wejścia ustawy w życie skreśla z urzędu z rejestru podmiotów szkolących, podmioty szkolące wyłącznie w zakresie bezzałogowych statków powietrznych;
- Art. 22 – ULC w terminie 12 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy skreśla z urzędu z ewidencji bezzałogowe statki powietrzne wpisane do tej ewidencji;
- Art. 23 – PAŻP w terminie 18 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy Polska Agencja Żeglugi Powietrznej wyznaczy strefy geograficzne (wynikające w art. 156h ust. 1 pkt 1), do tego czasu obowiązują strefy geograficzne wyznaczone przez Polską Agencję Żeglugi Powietrznej przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy;
- Art. 24 – do dnia zapewnienia przez Polską Agencję Żeglugi Powietrznej w systemie teleinformatycznym, który sama ma zapewnić, funkcjonalności związanych z prowadzeniem rejestru operatorów systemów bezzałogowych statków powietrznych – rejestr ten prowadzi ULC (tak jak dotychczas);
- Art. 25 – Minister właściwy do spraw transportu udziela Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej dotacji celowej z budżetu państwa z części, której jest dysponentem, na pokrycie kosztów utrzymania trwałości projektu „Usługi cyfrowe dla bezzałogowych statków powietrznych”, realizowanego przez Polską Agencję Żeglugi Powietrznej, Ministerstwo Infrastruktury i Urząd Lotnictwa Cywilnego przy wsparciu środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa 2014-2020, przez okres 5 lat od dnia zakończenia realizacji projektu;
- Art. 26 – dotyczy waloryzacji wysokości stawek opłat lotniczych (począwszy od 2024 r.);
- Art. 27 – w latach 2023–2032 maksymalny limit wydatków budżetu państwa będący skutkiem finansowym ustawy wynosi dla:
- ministra właściwego do spraw transportu – 43 280 000 zł;
- Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego – 11 790 000 zł;
- Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej – 15 630 000 zł;
- Art. 28 – ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem: 1) art. 1 pkt 3 lit. c i art. 15, które wchodzą w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia; 2) art. 1 pkt 18 i 19, które wchodzą w życie po upływie 9 miesięcy od dnia ogłoszenia.
Wraz z nową ustawą Prawo Lotnicze w życie wejdą trzy inne rozporządzenia:
- Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie wykonywania operacji z użyciem systemu bezzałogowego statku powietrznego
- Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie stref geograficznych dla systemów bezzałogowych statków powietrznych
- Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie wzorów certyfikatów potwierdzających kompetencje pilotów bezzałogowych statków powietrznych
Rozporządzenia te omówię w kolejnych artykułach na podstawie dostępnych projektów z dnia 25.01.2023 r.
Dziękuję za uwagę!
Źródło: Świat Dronów